Op de valreep van 2021 op en neer naar Ieper. We lopen de Kemmel wandeling uit Walking the Salient en nemen daarnaast nog een paar andere highlights mee. Ik ben lang niet meer in deze contreien geweest, april 2015 voor het laatst. Hoog tijd om het geheugen weer op te frissen.
In de tussentijd hebben de Belgen niet stil gezeten. Met name in de periode 2014-2018 is er veel aangepakt. We komen een paar nieuwe zaken tegen vandaag.
De wandeling begint in Loker. Vandaar maken we een rondje naar de Kemmelberg en weer terug.
Het hospice van Loker heeft in de oorlog als dressing station dienst gedaan. Het werd vernietigd en na de oorlog is het op een andere plaats herbouwd
In de tuin van dit hospice staat een beeldhouwwerk van de bekende Westhoekse kunstenaar Willem Vermandere. Uit een brok witsteen van het in de oorlog verwoeste Ieper, beeldhouwt hij 'een symphonie van handen'. Geïnspireerd op het verhaal van een Amerikaanse soldaat uit de tweede wereldoorlog:
"I have no other hands than yours".
Tegenover de oude locatie van het hospice ligt het Locre Hospice cemetery
In de verte zie je de sfeervolle, foggy, Kemmelberg
Aan de voet van de Kemmelberg ligt het Frans-Belgische Ossuaire. Hoewel dit gebied bijna alle oorlogsjaren aan de Engelsen was toegewezen, moesten de Fransen tijdens de Kaiserschlacht extra ondersteunen. Veel slachtoffers uit april 1918. De Kemmelberg ging over in Duitse handen.
Als je hier omdraait, en de Kemmelberg oploopt, zie je het mooie Franse monument op de top bijna in de mist verdwijnen.
Een engel?
De Westhoek is veel dichter bevolkt dan de omgeving van Verdun en de Argonne. Hier zijn de paden platgetrapt, overal zie je mensen en huizen. Enkele stukjes slagveld zijn nog enigszins bewaard gebleven. O.a. op de Kemmelberg.
Een Engelse soldaat schreef:
Bij onze aankomst op 16 april 1918 was de Kemmelberg een mooie plaats, vrolijk bebost, dicht met bloemen bedekt en over het algemeen lijkend op Clifton Grove in de maand mei.
Bij ons vertrek was het een gefolterde massa bruine aarde met versplinterde bomen en bezoedelde lucht.
De Kemmelberg wordt in 1918 de 'kale berg' genoemd vanwege de grondige vernietiging van alle vegetatie.
De Belvedere, het uitkijkpunt, is inmiddels terug opgebouwd
Kemmel city
We vervolgen de wandeling naar Kemmel Chateau Military cemetery. Het chateau is overigens nergens meer te bekennen.
In de flanken van de Kemmelberg zijn een 4-tal bunkers gebouwd die goed bewaard zijn gebleven. Doet me een denken aan Ravin du Genie in de Argonne (maar dan kleiner). Het, originele, rode kruis op de witte bunker geeft aan dat het een dressing station is geweest.
Dan terug naar Loker. Het begint te regenen. Miezerig weertje, gelukkig hebben we het nagenoeg de hele wandeling droog gehouden. Ook vanmiddag zullen we geluk hebben.
We komen langs een boerderij met deze onheilspellende zwarte vlag. Wij denken aan vogelgriep of een andere dierenziekte?
Het is net Kerstmis geweest dus leek het ons wel gepast even langs het Khaki Chums Christmas Truce kruis te gaan. Laatste keer voor mij was 2014 met de jongste dochter en mijn kleine neefje (toen dan). Er wacht ons een verrassing. Niet persé een aangename.
Er is een soort animatie gemaakt van wat zich heeft afgespeeld tijdens Kerst 1914 met als middelpunt het potje voetbal tussen Duitse en Engelse soldaten (3-2 voor de Duitsers). Sponsor van het monument is dan ook de Uefa, en Platini (je weet wel, van de steekpenningen) heeft het geopend. Er liggen een Duitse en Engelse linie vlak bij elkaar en tussenin zou dan gevoetbald worden. Compleet met parkeerplaats voor bus en een paar auto's.
Mooi gemaakt hoor, qua museum attractie, maar niet voor mij. En het is ook goed dat het gemaakt is, om blijvende aandacht te borgen voor toekomstige generaties. Het is ook een verhaal dat elk jaar weer in het middelpunt komt te staan en voor het toerisme een mooi aanknopingspunt is.
Geef mij maar dat houten kruis.
Het verkeert in slechtere staat dan in 2014.
Het staat er nog, de voetballen zijn, op één na, verplaatst naar de attractie. Achter dát houten kruis, ergens in het weiland, heeft de tijdelijke verbroedering écht plaats gevonden. Voor mij is dat belangrijker.
De regendruppels zijn fotogeniek
Het is begrijpelijk dat elk dorp zijn spreekwoordelijke, in dit geval, Christmas Truce-graantje probeert mee te pikken. Ook Mesen doet dit. Er staat een kunstwerk dat de verbroedering met Kerst 1914 moet uitbeelden.
Dan naar Essex Farm cemetery. Even een bezoek brengen aan de jongste overleden Engelse soldaat, Strudwick, compleet met knuffelbeertjes. Strudwick is 15 jaar geworden.
Dit is ook de site van de Canadese arts John McCrae. Zijn gedicht 'In Flanders Fields' is voor mij de mooiste van de hele eerste wereldoorlog.
En tenslotte naar de Duitse begraafplaats bij Vladslo. Deze begraafplaats heeft een andere opzet dan de meeste andere Duitse begraafplaatsen. Het heeft zwarte platte stenen, waar dat meestal zwarte, rechtopstaande kruizen zijn.
Maar deze begraafplaats is vooral speciaal vanwege het mooiste kunstwerk met betrekking tot de eerste wereldoorlog. Het treurend ouderpaar van kunstenares Kathe Köllwitz.
Haar eigen zoon Peter is al op 23 oktober 1914 omgekomen. Vele jaren later zal Kathe dit kunstwerk maken. De rouw spat er vanaf, dit zijn doodongelukkige ouders. Ze kijken uit over een groot veld met overleden soldaten. En op de eerste rij, voor vader, ligt zoon Peter begraven.
Zeer aangrijpend.
Dat was een mooie afsluiting.
De echte afsluiting gebeurt natuurlijk in Ieper. Helaas is de Kolle Bloemen dicht, dan maar naar een naburig restaurant. Met de traditionele selfie als uitsmijter.
De Last Post laten we voor wat het is met deze Corona toestanden.
Wat naast de nieuwe monumenten ook opviel was de afwezigheid van Engelse toeristen en scholieren. Dit heeft met zowel de Brexit als met Corona te maken. De restauranthouder zei dat het in het weekend wel mee viel maar dat deze afwezigheid vooral door de week voelbaar was. Voor de musea, chocolaterie, toerisme winkeltjes etc. zal het een nog veel grotere strop zijn.
De Westhoek zal zijn aandacht noodgedwongen ook op andere accenten dan enkel de Groote Oorlog moeten leggen.
Tot 2022!
