Dag 1 gaan we wandelen in de bossen onder fort Vaux. We wandelen met Marij & Louis. En grote, kleine vriend Arko. Zij hebben de tocht van vandaag voor ons uitgezet. En daar zijn wij ze heel dankbaar voor!
On y va
We lopen naar de oostelijke ingang van de Tavannes tunnel. Deze tunnel was tijdens de slag om Verdun een verzamelplaats voor de Franse soldaten. Inclusief alles wat daar omheen hangt. Ezels, munitie, eten, sanitair etc. Beide ingangen werden beschoten maar binnen was men beschut tegen Duitse artillerie. Er zat een berg boven je hoofd.
Behalve dan tegen de explosie van 4 op 5 september 1916 in de tunnel zelf.
Charles Delvert schreef in zijn dagboek op 17 mei 1916, "The dark vaults runs with water. Beneath all is hustle and bustle; voices call out, working parties cross, men march past, weapons slung, probably part of a relief. Electric bulbs shine feebly through the heavy, reeking atmosphere. A stench of men, sweat and latrines that catches you by the throat."
Een foto uit 1916
Er was in die tijd slechts 1 tunnel. Nu zijn er 2 en de oude (links) is niet meer in gebruik.
De betonnen verstevigingsbogen zouden uit de jaren 70 stammen om inzakking, en daarmee vernieling van de naastgelegen nieuwere tunnel tegen te gaan. Ik zeg: fotogeniek.
Vanaf de tunnel gaan we op weg naar de Abri du Projecteur de Mardi Gras (of Tavannes). Een eindje wandelen.
De functie van een Projecteur was om 's nachts bepaalde gebieden uit te lichten zodat die niet ongezien konden worden aangevallen. Overdag werd de projecteur in de abri terug geplaatst. 's Nachts werd hij uit de abri naar zijn plaats gereden over een rails.
 |
| foto internet |
 |
| foto Fumin16 |
Hier vind je een prachtige uitleg over de werking van een projecteur.
De rails zijn nog zichtbaar in de abri. De rest moet je erbij denken.
Maar je kunt je precies voorstellen dat het gebied dat hij uitlicht, de weg over vlak terrein is naar de tunnel van Tavannes. Van levensbelang voor de slag bij Verdun. Als de Duitsers de tunnel zouden veroveren lopen ze zo naar de andere kant van de verdedigingslinies.
 |
| In de verte het vlakke terrein richting tunnel |
Door deze brei aan onkruid lopen we omlaag naar een paar bunkers waar de manschappen van deze abri du Projecteur waren gelegerd alsmede waar vandaan de stroomvoorziening werd geregeld
 |
| Geen kruis maar de plaats waar de generator stond |
 |
| Ik zie een smiley |
Zo zou het er uit hebben kunnen zien
 |
| foto internet |
We lopen terug richting spoor. Bewijs dat de rails nog steeds gebruikt wordt.
We gaan er aan de overkant weer af.
Allereerst vinden we daar het Station de Pompage. Hier werd de watervoorziening voor de meeste forten geregeld. De functie van watervoorziening was door bombardementen op de kanalen op enig moment niet meer mogelijk. Het bleef gedurende de hele slag wel een belangrijke commandopost voor de Fransen. Ook op de helling rondom lagen nog abri's en zelfs een kerkhof. Daarvan zou nu niets meer terug te vinden zijn.
 |
| foto Marij |
 |
| foto Marij, links en rechts een dugout, linksboven een loopgraaf |
 |
| foto Marij |
Het is nu heel wat meer begroeid. Gelukkig maar.
.
Een klein stukje verder ligt de fontaine de ruisseau de Tavannes. Hier kwam het water voor het Station de Pompage omhoog. Al voor de oorlog is hier een stelsel van gemetselde waterlopen, opvangbekkens etc gebouwd.
Er staat ook een overblijfsel van een maisonette. Dit werd gebruikt om er te eten of feestjes te houden. O.a. door de soldaten die in de forten gelegerd waren. Ook zouden er dames ontvangen worden. Het is niet duidelijk of dit inderdaad de maisonette is waarover werd geschreven voor de oorlog.
In dezelfde omgeving staat ook een kruis voor de op 11 juli 1916 gevallen soldaat Jean Marie Sabot.
Arko wil er nog niet aan maar we moeten weer verder.
Regelmatig vinden we bodemresten. Deze granaat heeft zich wel in de grond geboord maar is niet afgegaan.
We komen langs de travaux 17 tunnels vanuit Ouvrage la Laufée. In 1917 gebouwd om uit de ouvrages en forten te kunnen ontsnappen.
Na een steil klimmetje komen we uit bij Tombe Mettra. Verdwenen tijdens een verkenning op 22 april 1916. En tevens onze lunchplek. En extra rustmomentje voor Arko.
Vanuit Tombe Mettra kun je de Ouvrage la Laufée bijna zien liggen. Je kunt er nog in. Als je wilt. En dat willen wij niet. Tijdens Organisation Todt in 1944 is de geschutskoepel alsmede al het andere ijzer uit de ouvrage gesloopt door de Duitsers. Wellicht is het niet meer stabiel.
Vanuit de voorkant zie je de ouvrage bijna niet eens te liggen. Er bovenop kun je in het gat kijken waar ooit de geschutskoepel heeft gestaan.
Meer bodemresten
En dan Batterie 6-2, batterie H volgens de Duitsers
Op 7 juni 1916 moest Raynal capituleren en fort Vaux overgeven aan de Duitsers. De volgende dag zou dit fort door een regiment Zouaven en het Regiment d'Infanterie Coloniale du Maroc heroverd moeten worden. Het werd een compleet fiasco. Na de verovering van fort Vaux wilden de Duitsers zelf gelijk doorstoten naar fort de Tavannes. De aanvalstroepen lagen klaar in de nu Duitse loopgraven. Als voorbereiding maakte de Duitse houwitsers de Fransen met de grond gelijk. De Franse artillerie deed daar nog een schepje bovenop. De Zouaven kwamen nagenoeg niet uit hun loopgraven nadat al hun officiers waren gedood. De tegenaanval heeft het RICM op deze 8 juni 1137 doden en gewonden opgeleverd. Volgens Alistair Horne, in Price of Glory, is het een van de meest nutteloze aanvallen geweest van de hele oorlog. Petain was woest op Nivelle en verbood hem elke volgende aanval.
Het RICM verbleef op 7 juni in deze bunker en hiervan is een inscriptie bewaard gebleven. Dat maakt deze bunker zo speciaal. Zeker met de wetenschap, die zij nog niet hadden, toen ze de inscriptie in de muur kerfden.
Er staat 'Reg Col du Maroc 7 juin 1916'. Voor mij het absolute hoogtepunt van deze dag.
Er staat nog een andere inscriptie in ook. Er wordt echter getwijfeld of die niet van ná de oorlog is.
Het is een grote bunker. Na wat zoekwerk kunnen we de inscriptie gelukkig vinden
Louis heeft zijn enkel verzwikt, Arko heeft het helemaal gehad. En volgens de Franse buienradar komen we dadelijk precies in het oog van een onweersbui. Terwijl wij in de bunker waren is Marij de auto gaan halen die niet heel veel verder staat. Louis en Arko stappen in en Marij geeft aan dat wij ook maar beter kunnen instappen. We proppen ons er bij en zodra de deur dicht is begint het te plenzen! Van dat kleine stukje naar de auto waren wij tot op de draad door- en doornat geweest.
We nemen afscheid van Marij, Louis en Arko en stappen onze auto in. De onweersbui zou niet te lang duren. We beslissen het even aan te zien. Na 3 kwartier is het weer droog. We rijden richting Mardi Gras.
Naast Mardi Gras ligt het retranchement. Niet geheel uit beton maar deels uit aarde.
We lopen door naar LLM1 vlakbij
Even verder zien we hem liggen
 |
| the making of |
Even een foto stop.
De schorskever houdt vreselijk huis in de bossen rondom Verdun. Hele stukken worden gerooid. Waar nog niet gerooid is zie je droge dode bomen staan. Enkel naaldbomen worden aangetast. Vreselijk. Hier het stukje bos richting de tombe van Driant. Vorig jaar was dit gewoon bos.
Een troostmomentje dan maar
En genoeg geweest voor dag 1. Het was weer een volle dag. Onderweg naar het hotelletje in Apremont genieten we van de weidse uitzichten op het prachtige platteland.
Tijd voor de bier selfie
Na het welverdiende biertje en het avondeten nog even uitbuiken in het weiland langs het dorpje. Misschien kunnen we nog een mooie zonsondergang over het Argonnerwoud meepikken. Dat niet, maar toch leuke fotootjes.
Na een on-Frans stevig ontbijtje in onze l'Argonn' Auberge kunnen we er weer tegenaan.
Eerst even langs JP in Romagne. Topgozer. Ik ga er de rugzak ophalen die ik heb gekocht in de actie om zijn museum te steunen. Franse rugzak uit, waarschijnlijk, 1914 (daarna zijn er geen Fransen meer geweest in Romagne tot na de Armistice). Een persoonlijk item van een poilu.
Wim koopt er een kist om granaten in te vervoeren. Feldgrau.
We rijden naar het Bois de Cheppy en komen langs de Duitse begraafplaats Epinonville.
Een demarcatiepaal van de Touring Club de France
We zijn er. Vol goede moed gaan we op pad. Vandaag gaan we geen grote forten of ouvrages e.d. vinden. We lopen hier over de eerste en tweede linie van de Duitsers. Veel loopgraven, bunkers, evt resten van lagers e.d. Maar als je niet weet waar je het moet zoeken, ga je hier niets vinden. Groot, groen.
Dit bos was vanaf september 1914 tot en met de opmars in 1918 bezet door de Duitsers. O.a. LIR 120, 122, 124 en 125 hebben hier gelegen. In september 1917 werden ze afgelost door Beierse eenheden.
 |
| foto Marij |
Als eerste komen we een MG bunker tegen
Een beobachter. We konden er niet goed inkijken maar de ingang zit redelijk laag en het kijk- cq schietgat redelijk hoog. Het lijkt er op dat er soort verhoging of trapje in moet zitten. Bovenop zit ook een opening, wellicht voor een periscoop.
Bodemresten
Dan Panzerturm Emil en de hoefijzerbunker
 |
| foto Marij |
Deze Panzerturm Emil stond in verbinding met de ernaast gelegen hoefijzerbunker. Als je niet oplet zie je dit bunkertje niet eens
Even wat meters maken, we lopen een stukje door het weiland. Tussen de koeien en over het schrikdraad (..)
Het uitzicht zal wel eens beter zijn geweest maar we zijn gearriveerd bij bunker 'schöne aussicht'. Zonder groen kun je je voorstellen dat hij recht de eerste Franse linie inkijkt. De linies lagen hier vlak bij elkaar
We lopen weer een stukje over het veld, er is bijna geen doorkomen aan door het bos. Jammer, want het wemelt hier van de, erg diepe, loopgraven. In de winter is het hier prachtig lopen denk ik. Maar nu even niet. Even verder duiken we weer het bos in. Aan de rand van het bos liggen loopgraven maar een klein stukje dieper het bos in ligt een natuurlijke borstwering met daarin ook weer veel diepe loopgraven en betonnen bouwsels.
Je kunt het niet goed zien maar links zie je de bosrand met loopgraven en rechts de borstwering met weer diepe loopgraven
De betonnen bouwsels in de hogere loopgraven. Er zijn er meerdere geweest.
Bodemresten
Veel klimmen (en uitglijden op de natte grond)
De laatste beobachter die we vandaag gaan tegenkomen
Op de terugweg nog wat golfplaten
Wat varkensstaarten
En dat was het weer. We zijn moe van het moeilijke lopen in het bos. We besluiten rechtstreeks naar de auto te gaan en de overige interessante zaken voor de volgende keer te laten liggen. Want dan ligt het er nog namelijk.
Het waren weer een paar topdagen in een zomers, groen jasje. Is ook weer eens wat anders.
