Rondom Montreux en Bezange-la-Grande - 16 en 17 november 2018

Deze keer een trip naar een gebied wat verder weg dan normaal. Dag 1 gaan we naar de omgeving Montreux en Badonviller, net ten noorden van de Vogezen en ten oosten van Lunéville. Dag 2 naar Bezange-la-Grange. Aangezien Bezange-la-Grande net ten noorden van Lunéville ligt, zullen we hier een hotelletje pakken.

Het gebied ligt wat verder weg maar we weten er ook minder vanaf. Mijn zoektocht langs collega hobbyisten leverde helaas niet heel veel meer informatie op. René gaat nog op zoek naar een Duitse loopgraafkaart en op de site van Pierre staat meer informatie over Montreux en omgeving. Pierre is zo vriendelijk geweest mij toestemming te geven om hier wat van zijn materiaal te mogen plaatsen.

De locaties die we willen bezoeken zijn wel goed bekend dankzij de gps coördinaten van Aris. Sterker nog, dat zijn zoveel locaties dat we in de luxe positie verkeren om een selectie te maken van de volgens ons meest interessante locaties. Het zijn er domweg te veel om in een paar dagen te bezoeken. De rest zal tot een volgende keer moeten wachten.

We hebben geluk met het weer. Lekker fris, rond het vriespunt ’s morgens en een graad of 7/8 's middags. In een heerlijk zonnetje. Jas open, lekker. Fantastisch om te wandelen en te fotograferen.

Dag 1 Montreux, Badonviller, Brémenil en omgeving

Tussen Montreux en Badonviller lag de frontlijn. Montreux bezet door de Duitsers, Badonviller nog in handen van de Fransen. De 19^e Ersatz Division tegenover de 141 Brigade d’Infanterie. In het veld ertussen markeren demarcatiepaaltjes de voormalige frontlinie.

Foto Piere Grande Guerre

Foto Piere Grande Guerre

Foto Piere Grande Guerre

Foto Piere Grande Guerre

Foto Piere Grande Guerre

 

Over het algemeen wordt dit stuk front als rustig betiteld. Als je het pokdalige landschap in de bossen op de frontlinie ziet moet je dat met een korreltje zout nemen. Hier is het echt niet (altijd) rustig geweest. Tel daarbij op de nachtelijke verkenningstochten naar de vijand, de minder grote acties om informatie in te winnen (lees vijandige soldaten uit hun loopgraven wegroven). Dit is niet rustig. Maar dit is ook niet het terrein van bekende grote slagen. Pierre heeft de JMO’s van de 141^e er op nageslagen. Hoewel rustige dagen altijd enige reuring gaven, zag je dat ten tijde van de slag om Verdun ook hier de aanvallen geïntensiveerd werden. Dit om te voorkomen dat de Fransen troepen aan dit front onttrokken, ten voordele van het Verdun front.

We zullen voornamelijk Duitse stellingen aandoen. Er is een bestaande wandeling die je langs Duitse en Franse stellingen tussen Montreux en Badonviller brengt. Deze wandeling volgen we niet maar een aantal delen ervan zullen we wel bezoeken.

We beginnen ten westen van Brémenil, in het Bois du Fays. De Uhlenhorst bunker, de bunker met het opschrift Erbaut II Zug ldst Pion XIV en een abri met zijstutten. Mooi. Het gebied hier is niet platgetreden door loopgraaf toeristen. De letters op de bunkers zijn lekker groen begroeid met mos. Zo hebben we het graag. Alhoewel, een schoongemaakte bunker (Fréderic) in ieder geval blijk geeft van aandacht voor het erfgoed. Ook dat is nodig. Maar in deze omgeving komt Fréderic niet lijkt het. In de buurt van de II Zug bunker staan nog een paar gelijksoortige bunkers maar dan zonder dat mooie opschrift. In een van de bunkers staan nog 2 geraamtes van de bedden die er ooit gestaan hebben. Het water conserveert het hout. Ook is nog goed te zien hoe de bunkers met hout bekleed moeten zijn geweest. Het wemelt er ook van de stollen in de nog vaak diepe loopgraven. Deze stollen hebben ook nog veelal hun houtbekleding.

Hierna op zoek naar Feste Elberfeld. Gevonden maar onaangenaam verrast dat er weer wat letters uit het opschrift vernietigd zijn. Van Elberfeld is nog slechts de eerste E aanwezig. Zo jammer en nutteloos dit. 

Deze bunkers lagen in de eerste linie. Pierre heeft een mooi stukje context over deze bunker in de JMO’s weten te achterhalen. Op 21 juni 1916 werden 2 Duitsers gedood die van deze bunker op hoogte 332 kwamen.

 

Foto Piere Grande Guerre

Vandaar op zoek naar de monumenten die de Saksen hebben nagelaten net onder Brémenil. Vooral hier is het terrein erg pokdalig, het is de voormalige Chamois-stelling. Op de kaartjes uit de JMO's van Pierre kun je zien dat de Duitsers en Fransen in dit bos vlak bij elkaar lagen. Ook hadden de Fransen hier hun 58mm geschut geplaatst. Het Duitse geschut stond in het Bois du Chène-Fourchu, ten oosten van Montreux. Over en weer werd af en toe flink geschoten.

Inmiddels is de zon wat lager gaan staan en schijnen er prachte zonnestralen door de bomen. Leuk extraatje voor de fotografen onder ons. 

Misschien dat we er teveel aandacht aan hebben besteed want de eerste bunker vinden we niet, ondanks dat we het gps coördinaat hebben. Kan gebeuren en het lijkt ons niet de meest interessante bunker om daarvoor het hele bos af te zoeken. Op naar het ‘monument Saxon’, zoals de plaatselijke bordjes het aanduiden. Het betreft een monument van het Sachsische Ersatz-Infanterie Regiment 32. 

Foto Piere Grande Guerre

Foto Piere Grande Guerre

Aangezien wij ons eigen coördinaat hebben en dus ons eigen pad lopen, komen we in eerste instantie net ten noorden van het monument uit. Met als gevolg dat we het monument niet gelijk kunnen vinden. Al zoekende (deze willen we persé wél vinden) lopen we iets zuidelijker tegen de wegwijzer bordjes aan. Nog dank hiervoor. Het monument staat tegen een korte steile helling.
Voor de helling staat nog iets wat op een waterput met deksel lijkt. Het monument Saxon is nog in goede staat. Gelukkig. Toch een hoogtepunt van deze dag! Op het monument voor mij onbegrijpelijke tekst in oud Duits. Later geeft Marij mij een vertaling. Er staat zoiets als:

Ruisender dan het gewuif van de bomen

Sneller dan de verblindende, klaterende, waterval

Steen verweerdt, splintert en splijt

Eeuwige roem zal klinken.

Vooruit dan maar

Dan naar het vervallen monument in het voormalige lager Saksenruh. Dat valt niet mee. Onze beoogde weg wordt afgesloten door een hek met groot slot er op. Ofwel een lange aanloop door de bossen, ofwel over een hek heen klimmen en aanzienlijk bekorten in looptijd. We kiezen het laatste. Daarna wederom een steil klimmetje en daar vinden we inderdaad het vervallen monument. Het ligt er wel mooi bij daar in dat bos.

Even later vinden we de bunker met het opschrift ‘Die Deutschen Waffe Stolz und Zier, das ist und bleibt der Pionier. Juni 1917 5 Pi27‘ Daar hebben ze in ieder geval nog tijd voor gevonden. Het staat aan het begin van Le Rond Bois. Hier staan nog een aantal andere abris meer weten we, maar we hebben andere plannen. Focus!

Vandaar een prachtig uitzicht over het dorpje Montreux en de velden er omheen. De natuur in dit gebied is sowieso erg mooi. Glooiend, Toscaans bijna. Buiten de dorpjes dan..

Het is 16 november, de dagen zijn kort ondanks het heerlijke zonnetje. We rijden naar het Bois des Boulottes voor de laatste wandeling. Daar vinden we een verzameling bunkers aan de rand van het bos.

De MG bunker en observatiebunker ernaast. De observatiebunker heeft een halfronde betonnen ingang.

 De bunker met '1916' opschrift

Het is een mooie dag geweest. Nog een zonsondergang meegepikt vanuit het Bois des Boulottes met een alleskleurende horizon over de Vogezen een eindje verder weg.

Op naar het hotel voor een paar welverdiende biertjes. En passant maken we 's avonds wellicht het kantelpunt mee voor het Nederlands Elftal. Wereldkampioen Frankrijk wordt met 2-0 verslagen in de Kuip. Met ouderwets goed voetbal. Zou het dan eindelijk..?

Dag 2 Bezange-la-Grande

Maar de Fransen slaan genadeloos terug. Bij het vertrek uit het hotel komen demonstranten de parkeerplaats op om aan te geven dat we net zo goed weer een nieuwe overnachting kunnen boeken omdat we waarschijnlijk niet eens het terrein af kunnen komen vanwege de demonstraties. Blijkbaar is deze dag gekozen om massaal te protesteren (dmv wegblokkades) tegen de verhoogde belastingen op de benzine. Bij de uitgang van de parkeerplaats staat inderdaad een grote groep mensen in gele hesjes de weg te blokkeren. Die ‘Gilets Jaunes’ zullen we nog vaker tegenkomen vandaag. Het wegkomen lukte wonderwel toch nog vrij makkelijk. Je kon Lunéville niet in maar wel uit. Dus dan maar dat. We besloten wat sites in de omgeving van Lunéville te skippen. In de dorpen zal wel veel minder animo te zijn om te demonstreren. Denken we. 

’s Avonds bij thuiskomst lezen we dat er deze dag 1 dode en tientallen gewonden zullen vallen bij meer dan 2000 wegblokkades door het hele land heen. En heel veel meer ‘omrij’ kilometers..

Maar goed, op weg naar Bezange-la-Grande komen we geen wegblokkades meer tegen. Hoop ophef om niks. Denken we.

De auto netjes geparkeerd op de D23a en daar tegenover het bos ingelopen. Aan de rechterkant een wel heel onaangenaam bos, een en al kreupelhout. Aan de linkerkant een wel begaanbaar bos. Fingers crossed.

De eerste groep bunkers liggen aan een bosweg. Een Sänitätsunterstand met kruis boven de ingang, en diverse andere aparte bunkers.

Vandaar verder gegaan naar het hoogtepunt van deze dag, het monument van het LIR 60 op het voormalige waldfriedhof. Net als bij de begraafplaatsen van de Pi16 en Pi20 in de Argonne zijn ook hier nog delen van de omheining zichtbaar. Geen graven of stenen oid. Maar wel dat monument. Groot. Alsof het zijn armen spreidt.

Met een rare vogel afgebeeld. Dat is toch geen zeearend? Meer een vogel uit een stripverhaal.

Het bos, mos en onkruid zijn alweer nadrukkelijk aanwezig op het voormalige kerkhof. Op een foto van 4 jaar geleden was het hele terrein netjes bijgehouden. Er zou daar een ceremonie plaatsvinden, dat is de reden waarvoor het is opgekuist waarschijnlijk.

Foto internet

Foto internet

Foto internet

Maar een geweldige sfeer. Rustig, vogeltjes, geschiedenis, bos. Indrukwekkend. 

 

Na de nodige foto’s genomen te hebben gaan we de overkant verkennen. Daar liggen nog een paar ‘1916’ abris, . Van de voormalige hospitaalbunker is de cartouche nagenoeg geheel afgebeiteld. Een Croix de Fer ziet er uit alsof dat er in zijn geheel is afgekomen. De andere niet, die kan niet anders dan vernietigd zijn. Jammer.

Verder het pad afgelopen en een heel aantal bunkers tegen gekomen. Onder andere een kleine bunker met aan de achterkant deurposten van metaal. 

Ergens verderop staat een bunker die bij ons bekend staat als de ‘Portugese bunker’. Het is een driedubbele bunker met Croix de Fer. Bij een eerder bezoek van mijn maat aan deze bunker kwam er een man uit een van de openingen naar buiten. Bang dat hij gesnapt werd door de boswachter. Met lamp op zijn helm, schepje, en vele kogels, morfine ampullen etc. De man bleek een Portugees die in Frankrijk woont en werkt. In de weekenden speuren in de bunkers was zijn hobby. Met een paar van deze mensen er bij en je weet waarom er steeds minder gevonden wordt. Alleen granaten niet, die laten ze wel liggen. In de bunker lag inderdaad een live granaat. En verder werd hij gebruikt door boeren of wie dan ook als stortplaats. De dubbelbunker ligt vol zooi. Uit de époque maar ook van ver daarna.

 

Op weg terug naar de auto kwamen we een paar trechters tegen met onduidelijke troep er ingegooid. Onduidelijk uit welke periode die troep stamt.

Net boven het dorpje Bezange-la-Grande naar een veldje gelopen met daarin 3 observatie cq MG bunkers op een strategische plaats.

Als laatste nog een bunker die naast de weg ligt. Bijna geen bunker meer zichtbaar, maar nog wel duidelijk zichtbaar door wie het gemaakt is. Op weg daar naar toe zien we het la Croix Siotte.

Vanaf daar weer huiswaarts gegaan. Telkens reden we in een wegblokkade. Soms mochten we er door en was er slechts sprake van oponthoud, soms was het een echte blokkade en moesten we rechtsomkeer maken. En zoeken hoe dan wél thuis te komen. Uiteindelijk gelukt natuurlijk, met de nodige omrij kilometers en extra tijd.

Volgende keer weer een keertje de Somme en Ieper. Lang geleden.